Museum Boijmans Van Beuningen, dat in 2024 175 jaar bestaat, kent een veelbewogen geschiedenis die soms alle kanten opschiet. Die grilligheid is ook in de collectie te herkennen. Er zijn kunstenaars die streven naar een verbeelding die rustig, evenwichtig en eenvoudig oogt. Daar staat tegenover dat er werk wordt gemaakt dat chaotisch, complex en overdadig is. Voor de Agenda van 2024 is als thema gekozen voor ‘de kronkel in de kunst’. Krommingen, cirkels, spiralen, schroeven, wentelingen, draaiingen, draperieën: ze komen allemaal voorbij. Tal van tekeningen, schilderijen, sculpturen en gebruiksvoorwerpen in de collectie laten niet een kalme rust en een afgewogen mathematische benadering zien, maar allerlei kronkels, wendingen, vervormingen en wervelingen.
Zo putte de barokschilder Rubens zich uit in het vertoon van zijn bedrevenheid om op een elegante manier gecompliceerde composities van over elkaar heen buitelende lichamen te schilderen. Een prachtige tekening van Leonardo da Vinci laat in een sensuele verschijning de overweldiging van Leda door Zeus als zwaan zien. Keramist Wouter Dam bewijst hoe je sierlijk met linten klei sculpturale beweeglijkheid kunt verbeelden.
Naast de fysieke kronkel is er de gedachtekronkel: ook ideematig geven kunstenaars zich over aan gedachtesprongen en -experimenten die uitzonderlijke beelden opleveren. Ze zijn soms niet makkelijk te volgen, maar ze leiden wel tot spannend werk. Joan Miró laat dat zien in het recent aangekochte sleutelwerk Peinture-poème met gestippelde spiralen als rimpelingen in de Seine. Ook zijn tijdgenoot Yves Tanguy bewijst in zijn Paysage avec nuages roses dat de werkelijkheid door de surrealistische verbeelding ervan kan worden voorbijgestreefd.
Om het contrast met de tegenhanger van deze exuberantie in de kunst niet helemaal te negeren, is hier en daar een werk geselecteerd dat simpel, direct en uitgebalanceerd oogt. Al is het maar om het motto van de Nederlandse typograaf en boekontwerper Jan Vermeulen te onderschrijven: ‘Niets is zo moeilijk als eenvoud’.